De keizersnede is niet erg populair in ons land. Slechts 16% van de Nederlandse vrouwen bevalt middels een keizersnede. In het buitenland zijn geplande keizersneden veel gebruikelijker. Zo bevalt in de Verenigde Staten ongeveer 30% van de vrouwen op deze manier. In deze special vragen wij een gynaecoloog naar de ‘natuurlijke keizersnede’, ook wel gentle sectio genoemd.

Bert Wibbens is bijna 6 jaar gynaecoloog en werkt sinds 2011 in het Ziekenhuis Amstelland. Hij werkt daar in een maatschap van 6 gynaecologen (zie fotoserie), waar zij het vak in de volle breedte uitoefenen. Vrouw.nieuws.nl legde Wibbens een aantal vragen over gentle sectio voor.

Bert, wat is het verschil tussen gentle sectio en een gewone keizersnede?
Een gentle sectio of natuurlijke keizersnede is wat betreft de ingreep, de operatie-risico’s (zoals trombose, bloeding, infectie, blaasletsel en ileus) en het herstel identiek aan de gewone keizersnede. Het is dus in beide gevallen een ‘grote’ buikoperatie. Het belangrijke verschil zit vooral in de setting waarin de ingreep wordt uitgevoerd en de positieve beleving met daarbij de voordelen voor moeder en kind van het directe huid-op-huid contact.

Bij een normale keizersnede gaat de baby meestal met de vader mee naar de kraamafdeling, terwijl de gynaecoloog de buik/wond ‘aan het sluiten’ is. Aangezien dit meer tijd vergt dan het openen van de buik, duurt het soms lang voordat moeder en kind herenigd worden. Hierdoor mist vooral de moeder, maar ook de vader, de belangrijke eerste momenten. Dat wordt vaak als teleurstellend en negatief ervaren. Een gentle sectio voorziet in deze leegte doordat het kind direct na de geboorte bij de moeder wordt neergelegd, net als bij een normale bevalling. De focus wordt van de operatie afgehaald en terwijl het operatieteam de keizersnede aan het afronden is, is voor de ouders het genieten reeds begonnen.

Hoe lang bestaat gentle sectio? En sinds wanneer wordt het in Nederland uitgevoerd?
De gentle sectio is enkele jaren geleden bedacht door een Engelse gynaecoloog, prof. dr. Nicholas Fisk. Hij vond het raar dat bij een natuurlijke bevalling veel moeite werd gedaan om de bevalling zo aangenaam mogelijk te maken, terwijl dat niet gebeurde bij een keizersnede. Bovendien bleek dat veel moeders er last van hadden dat ze de bevalling niet bewust mee konden maken.

In 2013 werd voor het eerst een gentle sectio gedaan in het Lucas Andreas Ziekenhuis in Amsterdam. Een patiënt van gynaecoloog prof. dr. Sicco Scherjon had op internet gelezen van de gentle sectio en vroeg zich af of dit ook in Nederland kon worden gedaan. Na uitgebreid overleg met het medisch team kon dit worden geëffectueerd. Een gentle sectio heeft namelijk wel organisatorische consequenties voor het hele medische team. Naast een groter team wordt er onder andere gezorgd voor een comfortabele temperatuur op de operatiekamer, 22 graden in plaats van de gebruikelijke 18 graden, om onderkoeling van de baby tegen te gaan; de ECG-plaatjes worden op de schouders in plaats van borst geplakt, zodat huid-op-huid contact direct mogelijk is, het licht wordt gedempt en er is zo weinig mogelijk omgevingsgeluid. Er is continu een verpleegkundige aanwezig om te helpen bij het aanleggen van de baby, monitoren van de conditie van de pasgeborene en zorgen dat deze niet onderkoelt raakt. 

Hoe veel gentle sectio’s worden er jaarlijks in Nederland uitgevoerd?
Inmiddels bieden ruim 62 ziekenhuizen een gentle sectio aan en daar komen steeds meer ziekenhuizen bij. In het Ziekenhuis Amstelland vindt iedere geplande keizersnede op een ‘gentle’ manier plaats. ’s Nachts en bij spoed kunnen we dit vanzelfsprekend niet garanderen maar doen we wel onze uiterste best om het te benaderen. Als je dit aan ouders uitlegt heeft het grootste deel hiervoor alle begrip.

Van de 16% vrouwen die in Nederland bevalt via een keizersnede, wordt nog geen registratie bijgehouden hoe vaak dat een gentle sectio is. Inmiddels wordt dit wel gedaan door een aantal ziekenhuizen om te kijken of ze positieve of negatieve uitkomsten kunnen ontdekken. Alhoewel de gentle sectio een zeer positief effect lijkt te hebben voor moeder en kind zien we dit graag onderbouwd met wetenschappelijke resultaten.

Het lijkt alsof er nog een taboe rust op keizersneden in Nederland. Waar zou dat vandaan komen?
Een natuurlijke bevalling heeft nog steeds grote voordelen ten opzichte van een keizersnede; denk bijvoorbeeld ook aan het herstel. Een keizersnede moet je toch zien als een grote buikoperatie waarbij complicaties kunnen optreden, ook al zijn de risico’s klein. Bovendien zit er na de keizersnede een litteken in de baarmoeder en dat heeft consequenties voor toekomstige bevallingen.

Wat zijn de medische voor- en nadelen van gentle sectio?
Het directe huid-op-huid contact heeft een positief effect op het zuurstofgehalte in het bloed, bloeddruk, ademhaling en bloedsuikergehalte van de pasgeborene. Bij de moeder zorgt dit huid-op-huid contact voor minder behoefte aan pijnstilling, beter hechtingsproces, het slagen van borstvoeding. En overall een veel positievere beleving van een bevalling die wellicht anders was voorgesteld.

Een nadeel van de ruggenprik kan zijn dat de bloeddruk van de moeder daalt, waarbij ze zich niet prettig voelt (misselijk, licht in het hoofd en soms braken). Dit kan meestal goed worden opgevangen door de anesthesist, maar is soms wel van invloed op het beloop van de keizersnede als de moeder zich niet lekker voelt. 

Op Zorgkaart Nederland krijgen u en uw collega’s van de gynaecologie afdeling in het Ziekenhuis Amstelland erg hoge beoordelingen. Wat maakt jullie zorg zo goed?
Het is altijd zeer prettig om van patiënten terug te horen dat ze over de zorg in het Ziekenhuis Amstelland tevreden zijn. De positieve beoordelingen op Zorgkaart bevestigen dit. Het is ook een belangrijk speerpunt van het Ziekenhuis Amstelland om zeer klantgericht te zijn. De menselijke maat, korte lijnen en goede service zijn elementen waarop wij ons willen onderscheiden in vergelijking met omliggende ziekenhuizen. Korte wachttijden, laagdrempelig en toegankelijke zorg met persoonlijk contact bij de gynaecologie in het bijzonder. In het Ziekenhuis Amstelland hoeft niet alles gedaan te worden, maar datgene dat we doen, moet van goede en onbesproken kwaliteit zijn; medisch inhoudelijk, organisatorisch en klantvriendelijk.