Pestgedrag onder kinderen: gaan we er wel goed mee om? Vele methodes tegen pesten die worden ingezet werpen volgens kinderpsychologe Anne Kooijman geen vruchten af. De echte oplossing zit hem volgens haar in het duidelijk en krachtig optreden van ouders en leerkrachten. “In de meeste situaties helpt een algemene anti-pest methode niet.”

Tijdens de pauzes gebeurt het. Alle kinderen spelen buiten op het schoolplein. Meesters en juffen drinken koffie en kletsen bij met collega’s terwijl de pesters vrij spel krijgen. “Juist wanneer er geen leerkracht of verantwoordelijke in de buurt is, gaan ondanks de ‘ik-zal-het-nooit-meer-doen’-beloftes van pesters de pesterijen vrolijk verder”, constateert kinderpsychologe Anne Kooijman. “Op die manier zal het probleem zich blijven herhalen.”

‘Ze zeggen dat ik dik ben’

“Er is nooit één specifieke reden waarom een kind gepest wordt; het is een verzameling van factoren, bepaald door de pester”, legt Anne uit. “Naast de koploper ‘uiterlijke kenmerken’ kan het slachtoffer bijvoorbeeld ook niet populair zijn, apart gedrag vertonen of simpelweg snel boos worden en actief reageren op de pesters. Hierdoor wordt het pestgedrag nog meer gestimuleerd.” Ieder kind stelt zich anders op richting de ouders, dus is het voor hen vaak lastig te peilen wanneer er iets ernstigs gaande is. Anne: “Allereerst moet het verschil tussen pesten en plagen gedefinieerd worden. Als ik vraag aan het kind: hoe word je gepest? En hij of zij antwoordt met: ‘ze zeggen dat ik dik ben’, is dat een nare opmerking, maar volgens mij geen pesten. Pesten is stelselmatig uitgescholden en fysiek aangevallen worden, samenhangend met wellicht nog veel meer omstandigheden; een alsmaar terugkerend proces.”

Leerkracht heeft meeste macht

Volgens de kinderpsychologe zijn niet alle leerkrachten geschikt om hulp aan te vragen. Iedere meester of juf heeft een eigen aanpak en lang niet elke manier heeft een positief effect op het pesten. “Aan het kind toestemming vragen of de leerkracht mag helpen is daarom een belangrijke stap. De meester of juf moet een persoonlijk plan van aanpak opstellen en dit met de desbetreffende kinderen bespreken; in zo’n situatie helpt een algemene anti-pestmethode niet. Een persoonlijk gesprek tussen pester en gepeste wil ook niet altijd resultaat leveren. Zo komt de pester er vaak snel vanaf met een sorry en gaat hij of zij stiekem verder.”

Naar de speeltuin

Als ouder te horen krijgen dat je kind zich gedraagt als een fanatieke pestkop, roept ook vraagtekens op. Hoe zorg je ervoor dat het pestgedrag zo snel mogelijk stopt? “Alsmaar mopperen en boos zijn zal tot niets leiden. Het is een goed idee om samen het pestende kind een contract op te stellen. Indien het kind zich er niet aan houdt, zitten er consequenties aan vast.” Anne merkt dat, voornamelijk bij pestende jongetjes, de vader-zoon band verstoord of verwaarloosd is. “Samen wandelen, naar de speeltuin; simpelweg liefde tonen richting het kind is van levensbelang. Natuurlijk hebben beide ouders invloed op hun kind: ook voor moeders is het belangrijk te investeren in de band”, aldus kinderpsychologe Anne Kooijman.