Deze week was ik uitgenodigd om een nagesprek te doen na de documentaire ‘The Empowerment Project’. De film gaat over een groep jonge vrouwen die door Amerika reizen om vrouwelijke rolmodellen te spreken; een astronaut, een architect, een marinier, een wiskundige, een chefkok, een piloot, een sociaal ondernemer en een atleet.

Het leukste aan de film is het aanstekelijke enthousiasme van de filmmaaksters en de duidelijke lol die de rolmodellen hebben in het vertellen van hun verhaal. Maar de documentaire laat alleen de uitzonderingen zien en stelt de structurele problemen die vrouwen tegenhouden in het bedrijfsleven, het leger en de wetenschap niet aan de kaak. Daardoor is de film een feestje van vrouwen die het ondanks de barrières wél gemaakt hebben, zonder te bespreken hoe die barrières voor andere vrouwen weggenomen kunnen worden.

Dat is niet alleen typerend voor Amerika, maar ook voor Nederland. De afgelopen paar decennia heerst in Nederland het idee dat de emancipatie nu wel af is. Dat vrouwen op papier gelijke rechten hebben, en het dus aan henzelf is om deze op te eisen. De individuele vrouw is verantwoordelijk; als zij voldoende vaardigheden en ambitie heeft en het goed uit onderhandelt aan de eigen keukentafel. Dan komt ze er wel.

Dromen wreed verstoord

Het nagesprek bood een prachtige kijk op Nederland van buitenaf, want het publiek bestond in hoofdzaak uit jonge vrouwen van elders. Een jonge vrouw uit India vertelde dat ze dacht dat ze in Nederland in een walhalla van tolerantie en vrouwvriendelijkheid terecht zou komen, maar dat haar dromen wreed verstoord werden toen ze voor de zoveelste keer gevraagd werd waar de koffie bleef, omdat werkrelaties haar aanzagen voor de koffiejuffrouw.

Een Georgische ontdekte al snel na haar aankomst in Nederland aan den lijve dat seksuele intimidatie op het werk hier nog lang niet uitgebannen is. Een Italiaanse, en alle anderen, hadden gelijksoortige ervaringen. De vraag kwam op hoe Nederland het voor elkaar krijgt om internationaal nog altijd bekend te staan als vooruitstrevend en geëmancipeerd.

De cijfers liegen er niet om. In Nederland krijgt 45 procent van de vrouwen te maken met geweld. Meer dan 80 procent wordt seksueel geïntimideerd op straat, meer dan 40 procent op het werk. Slechts 36 procent van de Tweede Kamerleden en 16 procent van de bedrijfstop is vrouw.  Bijna de helft van de Nederlandse vrouwen is niet economisch zelfstandig. Nederlandse vaders krijgen maar twee dagen betaald vaderschapsverlof. Daarmee bungelt Nederland onderaan allerlei lijstjes ten opzichte van andere Europese landen en vele landen elders ter wereld.

Stil blijven staan

De conclusie was dat Nederland in de tachtiger jaren een voorloper was, maar daarna grotendeels stil is blijven staan, terwijl veel andere landen door ontwikkelden. Knap dat Nederland in het buitenland toch het beeld weet vast te houden van een geëmancipeerd land. Maar ook jammer.

De grootste verrassing voor de jonge vrouwen uit andere landen is niet eens het initiële besef dat Nederland nog zoveel structurele barrières heeft voor vrouwen, en dat die door de regering niet serieus aangepakt worden. Hun grootste verrassing is dat Nederlandse vrouwen zich daar veelal in lijken te schikken. Het is hoog tijd dat veel meer Nederlandse vrouwen woedend worden over de structuren die emancipatie in de weg staan.

Dit artikel is geschreven door gasthoofdredacteur Marije Cornelissen van UN Women Nederland.