Weet je dat ‘stress op het werk’ beroepsziekte nummer 1 is? Jaarlijks hebben meer dan 1 miljoen mensen een burn-out en werk gerelateerde psychische aandoeningen. Ruim een derde van het ziekteverzuim ontstaat door werkstress, circa 1 miljoen Nederlanders heeft burn-out klachten, waaronder 1 op de 6 van de werknemers tussen de 25 tot 35 jaar oud.

Hoe komt dat? Veeleisende klanten, deadlines, druk huishouden, mantelzorger, dit zijn allemaal factoren die veel stress kunnen opleveren. Ieder mens ervaart stress, dat is niet erg. Sterker nog; wij hebben het nodig om uit ons bed te komen en te kunnen presteren. Daarnaast hebben wij tijd nodig om te kunnen ont-stressen.

Werk geeft enerzijds stress (stressoren) en anderzijds ook energie (energiebronnen). Hoe zit dit? Een mooi handvat is “C.A.R”: Competentie: In hoeverre kan je voldoen aan de gestelde taakeisen? Autonomie: krijg je voldoende autonomie in verhouding tot de verantwoordelijkheden? Relatie: Hoe is onze verbinding met de leidinggevende, met collega’s en thuisfront? En misschien wel de meest belangrijke vraag is: hoe is de relatie (de verbinding) met jezelf? Hoe kunnen wij de verbinding met onszelf maken en houden?

Iedereen ervaart stress thuis of op het werk op een andere manier. Dit is afhankelijk van je persoonlijkheid. De een heeft veel stress nodig om te kunnen presteren, de andere weinig. Sommigen reageren actief om met een stressor om te gaan; anderen hebben meer moeite om problemen op te lossen tijdens stress en laten onbewust meer negatieve gedachten toe en vinden het daardoor moeilijk om stressvolle situaties te accepteren.

Stress geeft een lichamelijk verhoogde staat van paraatheid, zoals in de dierenwereld. Je hartslag en bloeddruk stijgen, je spieren spannen zich aan. Je stresshormonen nemen toe. Hoewel spanning (stress) ons lichaam juist in opperste paraatheid brengt, wordt het vaak gezien als iets negatiefs. Terwijl wij er ook gek op zijn: velen van ons zoeken het juist op, zoals parachutespringen, bungeejumping, de achtbaan op de kermis brengen veel stress reacties teweeg en geven een enorme kick. De stressrespons maakt ons alert en geeft ons een euforisch gevoel. Dit kan je ook op je werk tegenkomen: je komt dan in je flow.

Fysiek en mentaal uit balans

Langdurige stress is daarentegen schadelijk voor je gezondheid en put je uit. Fysiek en mentaal raak je uit balans. Dan vermindert het lichaam de hoeveelheid energie die aan langdurige processen wordt besteed zoals groei en voortplanting. Je zit constant in de alerte fase. Eerst moet het overleven worden gegarandeerd, de rest komt later. De stressrespons is dus een belangrijk biologisch systeem.

Belangrijk is stil te staan hoe je de batterij weer kunt opladen. Als wij vermoeid zijn hebben wij regelmatig te weinig herstel na stress of inspanning. Dit kan overgaan in dat wij ons overbelast gaan voelen d.w.z. te veel (in)spanning; en het herstel tekort gaat nog steeds door. Vervolgens krijgen wij stressklachten, zoals nek-en schouderklachten, hoofdpijn, rugklachten, hartkloppingen, slapeloosheid en concentratieproblemen, chronische stress en veel herstel tekort. Dan raken wij overspannen en treden er veranderingen op in ons stresssysteem. Uiteindelijk komen wij in een burn-out en is ons stresssysteem ontregeld.

Wat kan je hier dan aan doen? Het meest belangrijke is de verbinding met jezelf houden en voelen dat je moe bent en er aan toe geven. D.w.z. slapen! Dit is als wij veel stress ervaren best lastig. Als wij overdag te veel van onszelf vragen kunnen onze gedachten ons in de nacht behoorlijk wakker houden. Belangrijk is dan ook om overdag meer ontspanning (letterlijk: een fase dat je niet-gespannen bent) in te bouwen. Korte oplaadmomenten in de dag zorgen ervoor dat je op de juiste momenten er volledig bij bent.

Slaaptijden in acht nemen

Dit zou bijvoorbeeld kunnen door tussen de middag naar buiten te gaan om een wandeling te maken en tussendoor op je werk meer in beweging te komen: pak bijvoorbeeld de trap. Je zou ook juist naar je collega kunnen toe lopen i.p.v. mailen. Onderzoek wat er voor jou het beste werkt in je vrije tijd om je te kunnen ontspannen en opladen. Belangrijk blijft dat je je slaaptijden in acht neemt.

Daarnaast kun je kijken hoe je je energiebronnen kunt vergroten als tegenhanger van stress. Dit doe je door het trainen van je spieren, het trainen van je gedachten en het trainen van je brein. Maak hier gezonde gewoontes van en begin klein.

De nationale beweegnorm is tweeënhalf uur matig intensief sporten per week. Dit is dat je net zweet.  Wij hebben 60.000 gedachten per dag, waarvan 55.000 dezelfde zijn als gisteren. Er is wetenschappelijk aangetoond dat er bij meditatie daadwerkelijk veranderingen in je brein optreden, waardoor je makkelijker met je gedachten om kunt gaan.

Je leefpatroon bepaalt veel. Sterker nog, je leefstijl kan werken als medicijn.

• Een rustgevende activiteit om mentaal op te laden (muziek, boek lezen, mediteren, of de natuur in gaan)
• Een vast slaapritme
• vermindering van alcohol
• vermindering van schermtijden kunnen al verschil opleveren
• denk ook aan je voeding en drink veel water
• meer bewegen en minder zitten tijdens je werkdag : trap nemen, zelf koffie of thee halen

De uitdaging is om balans te vinden en dat ga je pas zien, als je het door hebt.

Dit artikel is geschreven door gasthoofdredacteur Eveline Bongaerts.