Hoe pak je een netwerksamenwerking tussen verschillende bedrijven aan? Dat is een terugkerende vraag die Rosemarie Mijlhoff krijgt als ze onderzoek doet en zowel overheden als bedrijven adviseert vanuit haar functie als organisatie adviseur. Het is voor veel organisaties al lastig om teams te laten samenwerken, laat staan dat je met andere organisaties moet samenwerken voor innovatie of maatschappelijke projecten. Het is een geliefd onderwerp voor haar, netwerksamenwerkingen tussen organisaties, waar ze momenteel ook op promoveert.

Dat je dergelijke samenwerkingen kan vergelijken met een huwelijk, daar is Rosemarie het helemaal mee eens. Die vergelijking was al eerder gelegd door iemand, die onderdeel uitmaakte van een samenwerkingsverband, en dit een ‘gedwongen huwelijk’ noemde. “Je hebt vaak met compleet verschillende bloedgroepen te maken, die verschillende belangen hebben. De context voor elke samenwerkende partner is verschillend. Dat vond ik zo interessant, dat ik dacht: daar wil ik me in specialiseren. Ik deed al een master studie aan de universiteit in Utrecht, departement Bestuurs- en Organisatiewetenschap, en mijn begeleider, tevens copromotor, zei: waarom promoveer je niet op dat onderwerp?”

Wat verstaat ze onder een netwerksamenwerking? Rosemarie geeft een concreet voorbeeld. “In Eindhoven heb je Brainport. Dit is een regionale samenwerking tussen onder andere Philips en andere grote bedrijven binnen Eindhoven, de universiteit, hogeschool, mkb’ers, startups, regionale en lokale overheden. Die doen tezamen innovatie projecten om de regio verder te helpen, bijvoorbeeld op het gebied van gezondheidszorg, welzijn of mobiliteit. Ze hebben elkaar nodig om een dergelijk project te realiseren. Dat gaat niet zonder slag of stoot, aangezien er geen formele hiërarchische verhoudingen zijn maar wel heel veel belangen.”

Loyaliteitsconflicten

Het valt Rosemarie op dat mensen die in dergelijke samenwerkingen participeren, zowel op bestuurlijk, uitvoerend als management niveau, te maken krijgen met loyaliteitsconflicten. “Ze hebben aan de ene kant te maken met targets en wensen van hun eigen organisatie en aan de andere kant willen ze afspraken maken met andere organisaties. Die twee zijn vaak tegenstrijdig. Hoe zorg je er dan voor dat beide aangehaakt blijven?” Dit is een vraagstuk dat haar het meeste opvalt in haar werk als organisatie adviseur en in haar promotieonderzoek. “Daar worstelen ze mee, ook omdat je geen hiërarchische verhoudingen tot elkaar hebt. Je werkt samen, op basis van vrijwilligheid. Je hebt dus te maken met vertrouwensrelaties.”

Er is al veel onderzoek gedaan naar netwerksamenwerkingen, maar Rosemarie voegt iets wezenlijks anders toe. “Ik onderzoek niet alleen het samenwerkingsverband, maar ik plaats het in een bredere context. Hoe worden die bedrijven en hun afgevaardigden beïnvloed door hun omgeving, dus hun achterban, andere belanghebbenden, het beleid en de wetgeving. Ik haal de bredere context aan en zoom in op de verschillen. De ene samenwerkingspartner is groot, de ander klein, de een heeft veel geld, de ander niet. Echter machtsverschillen doen zich niet alleen in dergelijke zichtbare zaken voor, maar liggen vooral op het relationele vlak. Ik ga ook na waarom bestaande samenwerkingen in een impasse zitten. Waar loopt het onderling stroef, hoe komt dat, wat zou er anders kunnen? Het kan ook zijn dat ze besluiten om niet langer met elkaar door te gaan. In mijn promotieonderzoek ga ik op al deze vragen in. Daarnaast begeleid ik als organisatie adviseur samenwerkingsverbanden bij dit soort vraagstukken.”

“Ik wil niet met een goedkoop modelletje aan komen zetten”

Ze is al ruim 25 jaar actief in het werkende leven, waarbij ze zowel in de rol van manager als adviseur heeft gewerkt. Hierdoor weet ze heel goed wat er reilt en zeilt. Sinds tien jaar heeft ze haar eigen advies praktijk. “Als ik ergens een advies over uitbreng, wil ik niet met een goedkoop modelletje aan komen zetten. Ik wil me echt verdiepen in wat er speelt bij een klant. Wat beweegt zo’n organisatie nou? Omdat ik zelf ook aan de andere kant van de tafel heb gezeten, weet ik hoe het is om binnen een organisatie werkzaam te zijn, die van alle kanten aan je trekt. Naarmate ik langer als adviseur aan het werk ben en nu ik aan het promoveren ben, zie ik wel een rode draad. Mijn drijfveer, en dat heb ik al van kinds af aan, is het onderzoekende, het willen weten hoe dingen in elkaar zitten. Ik ga niet voor het simpele antwoord. Ik vind de weg erna toe boeiend.”

De kern zijn de menselijke relaties, aldus Rosemarie, en niet een business model of een roadmap. “Ik denk dat ik laat zien dat het daarom gaat en dat dit ook zo gezien wordt. We worden tijdens de studie heel erg instrumenteel opgevoed. Als we dit model maar gebruiken, als we die kritische succesfactoren maar toepassen, dan gaat het lukken. Zo worden we opgevoed door veel opleidingen en in organisaties. Het gaat om cijfers en excel sheets. Maar wat gebeurt er nou echt tussen organisaties en mensen? Vertrouwen ze elkaar? Committeren ze zich aan elkaar? Dat is wat ik inbreng. Ik houd een spiegel voor dat het in de kern om relaties tussen mensen gaat, en businessmodellen, roadmaps, targets middelen zijn die zij voor die relatie gebruiken. Ze gaan snappen waarom een samenwerking stroef of juist soepel loopt.”

De onderste steen boven krijgen

Haar kracht ligt met name in dat ze snel vertrouwen weet op te bouwen met de mensen met wie ze samenwerkt of die ze interviewt. Daardoor weet ze in korte tijd de onderste steen boven te krijgen wat betreft de vaak impliciete belangen die er zijn, de onderlinge vertrouwens- en machtsrelaties en waar het in de samenwerking schuurt. “Afgelopen week kreeg ik van een opdrachtgever terug dat het me daarom goed lukt de vaak tegenstrijdige belangen van verschillende partijen met elkaar te verbinden en ik hen daardoor concreet vooruit help.”

Rosemarie is sinds twee jaar bestuurslid van het landelijk bestuur van vrouwenvereniging Vrouwen van Nu. Ze ziet dit als een mooie aanvulling op haar advies praktijk, want ook in deze functie kijkt ze hoe vrouwen met elkaar kunnen samenwerken, elkaar kunnen versterken en zich kunnen inzetten voor specifieke thema’s. “We vroegen ons af of vrouwen zich nog wel willen binden aan een vereniging. Maar ook: hoe kun je jongere vrouwen aan je binden? Dat is de reden dat we als vereniging nu ook in platformen en netwerken met vrouwen en organisaties aan thema’s werken als gezonde en eerlijke voeding, duurzaamheid en diversiteit en generatieleren. Dat vind ik een hele leuke en boeiende ontwikkeling waar ik ook echt iets in kan betekenen.” En of dit nog niet genoeg is: met veel plezier schrijft ze regelmatig artikelen in vaktijdschriften over haar onderzoeks- en adviesopdrachten. En wat doet ze als ze niet werkt? “Ik hou van kunst en ik ben een fervent skiër en zeiler. Daarnaast zit ik veel op mijn mountainbike in de bergen in Zwitserland. Ook daar zoek ik de uitdaging op en houd ik ervan om over mijn grenzen te gaan.”