De Week tegen Kindermishandeling ging maandag van start om aandacht te vragen voor het niet te onderschatten probleem. Jaarlijks worden 119.000 kinderen in Nederland mishandeld, omgerekend is dat maar liefst één kind per klas. ,,Kom in actie als je je zorgen maakt. Ik doe een beroep op alle Nederlanders”, zegt hoogleraar forensische gezinspedagogiek aan de Universiteit Leiden Lenneke Alink tegen Nieuws.nl.

De Taskforce kindermishandeling en seksueel misbruik hoopt met de week die tot en met zaterdag duurt Nederlanders er bewust van te maken dat ze in actie moeten komen bij een vermoeden van mishandeling. ,,Je hoeft niet te wachten tot je het zeker weet. Mensen gaan snel redenen verzinnen waarom het misschien niet zo erg is, maar je moet altijd in actie komen. Vraag professionals om advies of ga het gesprek aan met de desbetreffende persoon”, aldus Alink. Ze is één van de experts van de Taskforce die zich inzet tegen kindermishandeling. De experts benadrukken dat het belangrijk is om niet met een beschuldigend vingertje te gaan wijzen naar ouders die het mogelijk niet goed doen, want dat levert alleen maar weerstand op. ,,Informeer naar wat er aan de hand is.”

Tijdens de kick-off van de Week tegen Kindermishandeling voelen scholieren van het Mundus College in Amsterdam de experts aan de tand. Bewust is gekozen om de aftrap te doen in een school, omdat de Taskforce onder meer jongeren wil bereiken met deze week. Niemand minder dan cabaretier en presentator Ruben Nicolai leest de vragen die de leerlingen van te voren bedachten voor. Hij is als ambassadeur verbonden aan de Week tegen Kindermishandeling. Hij vindt het belangrijk om zich voor kindermishandeling in te zetten. ,,Als er 119.000 kinderen in Nederland zijn die dit jaarlijks meemaken, én dat dat getal al jaren achter elkaar niet omlaag gaat, dan is het hoog tijd om in actie te komen”, liet hij eerder aan de Taskforce weten.

Nicolai is niet de enige bekende Nederlander die zich inzet voor de Week tegen Kindermishandeling. Ook de razend populaire YouTuber Mert Ugurdiken (21), die bekend staat onder de naam Mertabi, zet zich in voor de week. Hij bracht een bezoek aan de Kindertelefoon. ,,Ik vind het een belangrijk onderwerp om bij stil te staan.”

De YouTuber die sketches maakt, wilde het onderwerp op een luchtige manier onder de aandacht brengen bij zijn veelal jonge kijkers. Ook veel van de aanwezige scholieren zijn duidelijk fan van Ugurdiken. Een aantal meisjes begint te giechelen als hij het podium opgaat om zijn vlog te tonen waarin te zien is hoe het eraan toe gaat bij de Kindertelefoon. ,,Ik wilde geen saai filmpje maken. Het was een uitdaging om op een luchtige manier veel informatie te verwerken”, zegt Ugurdiken.

Zelf had Ugurdiken een verkeerd beeld van de Kindertelefoon en hij denkt dat hij niet de enige is. ,,Ik kende de Kindertelefoon van naam, maar ik wist eigenlijk helemaal niet wat het was tot ik vorige week de kans kreeg om daar langs te gaan. Ik zag een donkere ruimte voor me zonder ramen en met gedimde verlichting. In mijn gedachte stond er één telefoon waar een oude vrouw naast zat die wachtte tot de telefoon zou gaan rinkelen. Ik vond het iets mysterieus en serieus hebben. Dat bleek totaal niet zo te zijn. Het filmpje laat zien hoe het er bij de Kindertelefoon er werkelijk aan toe gaat.”

Hij hoopt dat door zijn vlog de drempel voor kinderen die mishandeld worden lager is om iets te gaan doen aan mishandeling. ,,Hopelijk is dit filmpje een laatste duwtje voor kinderen die in een kutsituatie zitten om actie te ondernemen, om zichzelf uit deze nare situatie te helpen.”

De Taskforce hoopt veel Nederlanders te betrekken bij de Week tegen Kindermishandeling door op te roepen om een selfie te maken terwijl je een kauwgombel blaast. De bedoeling is om het kiekje op social media te posten met de hashtag #laatzenietbarsten. ,,Er is bewust gekozen voor deze actie. Je moet je kauwgombel niet laten barsten op de foto en je laat de kinderen die mishandeld worden niet barsten. Je toont met je selfie aan dat je indien nodig in actie komt”, aldus Alink. Daarnaast worden in heel het land acties georganiseerd om kindermishandeling onder de aandacht te brengen.

De hoogleraar forensische gezinspedagogiek legt uit wat onder mishandeling valt. ,,Als je kindermishandeling hoort, denken veel mensen aan ouders die hun kind schoppen of slaan of misschien wel seksueel misbruiken. Kindermishandeling is veel meer dan dat. Zo valt verwaarlozing ook onder mishandeling. Hiervan is bijvoorbeeld sprake als ouders hun kind geen liefde of niet genoeg eten geven. Het getuige zijn van ouders die extreem ruziën valt ook onder mishandeling. We noemen dat emotionele verwaarlozing, omdat kinderen zich dan niet meer veilig voelen in het gezin, wat wel erg belangrijk is.”

Als iemand telkens onder de blauwe plekken zit, gaan er alarmbellen rinkelen. Veel vormen van mishandeling zijn echter moeilijk te ontdekken. ,,De fysieke vormen kun je soms herkennen aan lichamelijke letsel, maar dat geneest ook natuurlijk. Emotionele en seksuele mishandeling en verwaarlozing zijn moeilijker waar te nemen. Als kinderen zich opeens anders gaan gedragen, zich bijvoorbeeld terugtrekken of juist zich lastig gaan gedragen, kan dat komen door mishandeling, maar de hoeft niet. Je kunt niet zonder meer zeggen dat omdat een kind is veranderd, er sprake is van kindermishandeling.”

Veilig Thuis, advies- en meldpunt voor huiselijk geweld en kindermishandeling, stelde een lijst samen van mogelijke signalen van kindermishandeling:

• Vaak blauwe plekken en/of (brand)wonden
• Vieze kleding, stank, onverzorgd
• Oververmoeid, vaak ziek
• Vaak buikpijn/hoofdpijn
• Opvallend nerveus, schrikachtig
• Agressief
• Opvallend veranderd gedrag
• Niet naar huis willen
• Gebruik van alcohol en/of drugs
• Pijn of jeuk aan geslachtsdelen en/of anus
• Seksueel afwijkend gedrag/taal
• Benen tegen elkaar drukken
• Pijn bij lopen of zitten

Signalen van gedrag van het kind naar de ouders/volwassenen:

• Opvallend ander gedrag bij ouders/verzorgers
• Angst/schrikachtig
• Angst bij omkleden/uitkleden
• Verstijven bij aanraking of overdreven afhankelijk
• Oogcontact vermijden

De meeste kinderen houden hun lippen stijf op elkaar als het om mishandeling gaat. ,,Ze trekken niet zo snel aan de bel, omdat ze vaak niet weten wat normaal is en wat niet. Ze zijn hun eigen gezinssituatie gewend. Het is moeilijk in te schatten of wat bij hen thuis gebeurt niet hoeft of normaal is. Kinderen blijven ook vaak loyaal aan hun ouders. Verder speelt bij seksueel misbruik schaamte een rol.”

De gevolgen van mishandeling verschillen per kind. ,,Kinderen kunnen op emotioneel gebied problemen ondervinden, zo kunnen ze last krijgen van een depressie of angststoornis. Ook kunnen ze gedragsproblemen vertonen of last krijgen van hun lichamelijke gezondheid. Criminaliteit en drugsgebruik kunnen ook het gevolg zijn van kindermishandeling.”

In alle bevolkingsgroepen en gezinnen kan mishandeling voorkomen, maar er zijn wel bepaalde risicofactoren waar te nemen. ,,We weten dat in gezinnen waarin ouders heel laag zijn opgeleid, werkloos zijn, psychische problemen hebben of bij alleenstaand ouderschap relatief vaker kindermishandeling voorkomt. Ook ouders die zelf zijn mishandeld, hebben een grotere kans hun eigen kinderen te mishandelen. We weten nog niet veel over hoe het komt dat deze factoren voor een verhoogd risico op mishandeling zorgen. Stress en onmacht in de opvoeding lijken hierbij wel een rol te spelen. We moeten overigens niet onze ogen sluiten voor gezinnen die niet deze kenmerken hebben, want mishandeling komt daar ook vaak voor.”

Het is opmerkelijk te noemen dat mensen die zelf een verschrikkelijke jeugd hebben gehad, hun eigen kinderen ook relatief vaak mishandelen. ,,Ongeveer dertig procent van de mensen die zelf mishandeld zijn, doen dit ook bij hun eigen kinderen. Het kan zijn dat ze niet weten hoe ze hun kinderen moeten opvoeden, ze hebben geen goed voorbeeld gehad. Ook speelt stress hier mogelijk een rol bij. We onderzoeken momenteel in Leiden waarom dit precies gebeurt”, vertelt Alink. Ze benadrukt dat de meeste ouders die hun kinderen mishandelen dat niet bewust doen. ,,Ze willen hun kind geen kwaad doen. Ze proberen het goed te doen, maar dat lukt op de een of andere manier niet.”

Alink is ook aan het nagaan waarom andere mensen die als kind mishandeld zijn, niet hun eigen kind mishandelen. ,,Het lijkt erop dat steun in iemands omgeving daar een belangrijke rol bij speelt. Een goede, warme relatie met iemand.”

Als je zelf mishandeld wordt of iemand in je omgeving, kan je contact opnemen met Veilig Thuis of de Kindertelefoon. De naam zegt het al, naar de Kindertelefoon kunnen alleen kinderen bellen. Ze kunnen anoniem met vrijwilligers bellen of chatten. Samen maken ze een plan. De desbetreffende persoon moet de stappen zelf uitvoeren. Veilig Thuis is voor jong en oud. Het advies- en meldpunt is bevoegd om actie te ondernemen. ,,Iedereen kan bij ons een melding doen. Professionals ondersteunen de desbetreffende persoon en geven tips. Indien nodig kunnen we iemand doorverwijzen naar passende hulp. Ook kunnen we onderzoek doen naar de veiligheid van het kind”, zegt Jacqueline Laks, medewerker preventie en voorlichting van Veilig Thuis.

Kinderen kunnen ook bij signalering van problemen aankloppen bij hun leerkracht. Professionals, zoals artsen, leraren en hulpverleners hebben een meldcode. Ze gaan met collega’s in gesprek en nemen eventueel contact op met Veilig Thuis om advies in te winnen. Op die manier brengen ze de problemen beter in kaart. Vermoedelijk zijn ze binnenkort zelfs verplicht om melding te doen van mogelijke mishandeling.

Volgens Alink hoeven ouders niet bang te zijn dat instanties hun kind altijd direct uit huis plaatsen na een melding. ,,In veel gevallen is uithuisplaatsing niet de juiste oplossing. Sterker nog, het is een heel traumatische ervaring voor kinderen. Als de opvoeding op sommige punten niet goed gaat, kan hulpverlening in het gezin het probleem soms al oplossen.”