Elk jaar betalen we meer zorgpremie. Waar dat geld precies naartoe gaat, weten veel mensen niet. Marjet Veldhuis schreef het boek Heilige Zorghuisjes waarin ze zich afvraagt of de zorg wel onbetaalbaar is. Als er over bezuinigen binnen de zorg gesproken wordt, zijn het nooit de kenniscentra, recruiters en zorgverzekeraars die genoemd worden. Wat is eigenlijk DE zorg en waarom is die onbetaalbaar? “Als we het hebben over bezuinigingen in de zorg dan moet het gaan over alle betrokkenen in het zorgsysteem.”

We krijgen het van alle kanten te horen: de zorg in onbetaalbaar. De politici en media dragen een behoorlijke steen bij aan deze boodschap. Het zorgbudget is momenteel 115 miljard euro en dat bedrag wordt elk jaar groter. Marjet vraagt zich af hoeveel geld (en macht) naar organisaties gaat die werken aan de zorg, in plaats van de mensen in de zorg. Als je het kijkt naar het begrip ‘de zorg’ is dat volgens haar een containerbegrip. “Het zijn deels de mensen die in de zorg werken, maar er is ook nog een ander deel, namelijk de partijen die aan de zorg werken, zoals zorgverzekeraars, adviesbureaus en partijen die met de kwaliteit bezig zijn. Dat is een grote club waar elk jaar veel geld naartoe gaat.”

Efficiënter

Op de vraag waar al ons premiegeld naartoe gaat, antwoordt Marjet dat ze het gevoel heeft dat er steeds meer geld naar de zorg eromheen gaat, onder de noemer dat zorgprofessionals beter hun werk kunnen doen. “Er zijn zoveel partijen bezig om de zorg efficiënter te maken, maar als je naar de zorg kijkt, is het niet efficiënt. Als er kwaliteitseisen worden gesteld, is daar een grote groep mensen mee bezig om dat vorm te geven. Dat niet alleen, er moeten systemen gemaakt worden en mensen moeten worden opgeleid. Vervolgens moet het zorgpersoneel ermee aan de slag en dat betekent vooral veel data invullen. Die zijn daar veel tijd aan kwijt, namelijk 3,2 uur van de 8 uur per dag. In die tijd kan je ook andere dingen doen.”

Het efficiënter maken van de zorg komt wat complex over. Dat niet alleen, het kost veel geld en tijd. “Veel werktijd die eigenlijk naar patiënten zou mogen gaan, gaat verloren aan administratieve taken. De reden dat mensen in de zorg gaan werken, is omdat ze er voor mensen willen zijn. Daarom zie je ook zo’n leegloop. Er wordt altijd over salaris gesproken als belangrijke reden, en dat snap ik, maar het zit ook in het feit dat mensen hun werk niet kunnen doen. Je wordt vanuit je hart verpleegkundige. Als veel mensen het gevoel hebben dat ze dit niet kunnen doen, dan mis je de boot. Veertig procent gaat binnen twee jaar na de opleiding weg.”

Kwaliteit niet op orde

Het schrijven van het boek heeft Marjet bevestigd in wat ze al vermoedde, en dat is dat er veel geld naar partijen en organisaties gaan die niet transparant zijn. “Veel van de premies die wij jaarlijks betalen gaan op aan ontransparante en complexe systemen die werken aan de kwaliteit binnen de zorg. Daar zet ik mijn vraagtekens bij, zeker omdat de kwantiteit niet op orde is.”

De afgelopen twee coronajaren zijn volgens Marjet heel bepalend geweest. “Er werd veel losgelaten en er werd meer samengewerkt. Het werd vrijer en er waren meer mogelijkheden. Zodra het maar weer een beetje richting normaal ging, kwamen alle regels weer naar voren en moesten die gevolgd worden. Daardoor is iedereen weer op zijn eigen stuk gaan zitten en wordt er minder goed samengewerkt. Dat is een probleem, en dat was er al voor corona. De crisis heeft het proces versterkt en zichtbaar gemaakt.”

“Bekijk het eens van een andere kant, dat is mijn boodschap”

Als Marjet de directie van dé zorg in Nederland zou mogen adviseren, wat zou dan haar advies zijn? “We moeten dit stoppen en dat is tot nu toe niet gelukt. We moeten kijken of we het hamsterrat stil kunnen zetten of de neerwaartse spiraal waar we inzitten, kunnen doorbreken. Dit kan door een andere manier van kijken. Daarom heb ik mijn boek geschreven. Bekijk het eens van een andere kant, dat is mijn boodschap. De kant die ik belicht hoor je nooit. Als er bezuinigingen zijn, gaat het altijd over de patiënten, die meer eigen risico of premie moeten betalen. Of het gaat over de zorgprofessionals en dan worden er mensen ontslagen. Waarom kijken we niet naar al die andere partijen die bijvoorbeeld over de kwaliteit gaan?”

Het zou zomaar kunnen dat ze deze boodschap niet willen horen, toch? “Dat willen ze ook niet, anders hadden ze mijn boek allang gekocht. Er mag veel meer transparantie komen in de zorg. Wat gebeurt er bij de zorgverzekeraar, wat zijn de processen en waarom mogen zij zich met bepaalde processen bemoeien?” Transparantie is een prachtig woord, maar het ook daadwerkelijk leven, dat is wat anders. “Klopt, want dan moet je onder andere laten zien waar de geldstromen naartoe gaan. Dat heeft tijd nodig, want we doen het zo al heel lang. En ik heb het hier niet over de mensen die in de zorg werken, maar over het systeem. Ik wil aan die heilige huisjes rammelen, zeker als burgers steeds meer premie betalen. Wij zijn de klos.”

Het kan anders

Het zorgsysteem is momenteel complex en ingewikkeld omdat wij dit zelf zo hebben gedaan, aldus Marjet. Ze is ervan overtuigd het anders kan. “Als je iets wilt veranderen, moet je starten met één stap. Je hebt een aantal bevlogen mensen nodig die daar iets in kunnen doen. Maar veranderingen gebeuren ook van binnenuit, zoals ik dat doe als coach en adviseur. Mijn boek is een middel en waar ik kan probeer ik mijn boodschap uit te dragen. Elke stap die we samen kunnen zetten, is er eentje.”