Hart- en vaatziekten is doodsoorzaak nummer één bij vrouwen. Velen weten dit niet en denken dat borstkanker hoofdzakelijk de boosdoener is. Er sterven elke dag maar liefst 59 vrouwen aan de gevolgen van een beroerte of hartfalen. Hoe komt dit en welke risico’s spelen hierbij een rol? Zo hebben de overgang en onze manier van leven hier een grotere impact op dan we wellicht denken.

Dr. Yolande Appelman

Tijdens de Landelijke Publieksdag Gezondheidszorg M/V afgelopen zaterdag in het VU medisch centrum (Vumc), mede georganiseerd door ZUS & Zorg, sprak interventiecardioloog Yolande Appelman over het begeerde, maar (nog) onbekende vrouwenhart, en de verschillen tussen mannen en vrouwen op dit gebied. Hier komt stap voor stap steeds meer aandacht voor en daarmee ook voor het vrouwenlichaam. Lange tijd hebben we dit links laten liggen en werden vrijwel alle medische onderzoeken uitgevoerd op mannen.

Mannen en vrouwen verschillen in veel opzichten van elkaar en zo ook wat betreft de symptomen van hart- en vaatziektes. Het klassieke plaatje dat we vaak hebben van iemand die een hartinfarct krijgt, is dat van een man van rond de 55, die rookt en pijn heeft op zijn borst. Hier moeten we vanaf, zo stelt Yolande Appelman, want vrouwen hebben vaak andere symptomen, waarbij meerdere en veel vagere klachten een rol spelen. Deze zijn in veel gevallen lastig te ontdekken door een arts.

Vrouwen leven langer, maar niet gezonder

Het feit dat meer vrouwen dan mannen elk jaar sterven door hart- en vaatziektes wordt mede veroorzaakt door leeftijd. Vrouwen worden immers ouder dan mannen, maar hebben wel een langer ziekbed of last van kwalen. Vrouwen leven dus langer, maar niet gezonder. Maar dat niet alleen. De impact van de overgang, een woord dat lange tijd niet bespreekbaar was, is veel groter dan we denken. Tijdens de overgang neemt het hormoon oestrogeen af, dat juist een beschermende werking heeft. Tijdens deze transitiefase in een vrouwenleven verandert er veel in ons lichaam. Dit is ook de reden dat de kans op hart- en vaatziektes vanaf 55 jaar veel groter is. Maar niet alleen de overgang heeft een impact, ook het gebruik van de pil, overgewicht, roken en stress.

“Begin vooral niet met roken, roken is niet stoer en heeft een enorme impact op onze gezondheid” zo stelt Yolanda. “Een kwart van de vrouwen rookt en dit zou nul moeten zijn”. Roken is de grootste risico voor vrouwen onder de 55, en gecombineerd met de pil is de kans nog groter op hart- en vaatziektes. Daarbij is vrijwel de helft van de Nederlanders te zwaar en komt obesitas vaker voor bij vrouwen. Meer bewegen dus, en anders eten.

“Overgang kan grote impact hebben op functioneren”

Yolande Appelman is alweer tien jaar werkzaam als interventiecardioloog. Wat haar de laatste jaren opvalt, is dat vrouwen veel meer deelnemen aan de maatschappij dan vroeger. Ze werken meer en hierdoor hebben ze meer stress. Ze merkt dat vrouwen voelen dat ze veel ballen in de lucht moeten of willen houden, ook wel multitasken. De invloed van stress is groot op het lichaam en ook op het hart. “Leefstijl problemen, daar kan je niet meer omheen, die zie je overal en elke dag. Maar ook de overgang komt meer in beeld, omdat het meer bespreekbaar is. Met de impact hiervan houden veel mensen zich echter nog niet bezig, ook niet mijn collega’s. Maar we worden ons stap voor stap steeds bewuster dat er wel degelijk een verschil in ziektebeeld is tussen mannen en vrouwen. Voor sommige vrouwen heeft de overgang echt een grote impact op hun functioneren en dit vraagt om een eerlijke kijk. Door het bespreekbaar te maken wordt het gewoner, ook op het werk”. Ons hart vraagt dus om meer aandacht, en daarmee ook om andere levensstijl keuzes.