Dorenda van Dijken is als voorzitter van de Dutch Menopause Society de afgelopen jaren in Nederland het boegbeeld van de menopauze geworden. “Ik maak me er hard voor dat vrouwen met ernstige overgangsklachten serieus worden genomen.”

Dorenda van Dijken (60) is een geboren en getogen Amsterdamse en studeerde geneeskunde aan de UvA. Ze behandelt al twintig jaar vrouwen met overgangsklachten. “Ik had me tijdens mijn studie voorgenomen om kindergeneeskunde en vooral kindercardiologie te gaan doen. Na een coschap gynaecologie wilde ik dát in elk geval niet doen, maar toen werd ik gevraagd als assistent te komen werken. Ik heb er een weekend over nagedacht en ben er toen als het ware ingerold en er geen seconde spijt van gehad: ik heb het leukste vak van de wereld!”

Transitie

Behalve gynaecoloog is Van Dijken sinds vier jaar voorzitter van de Dutch Menopause Society. “Vrijwel elk land heeft zo’n vereniging en die zijn Europees en internationaal georganiseerd. Het is een wetenschappelijke vereniging voor de beroepsgroep: artsen dus, en geen patiëntenvereniging. Wij zorgen ervoor dat onze leden hun vakkennis kunnen bijhouden en we vergaderen, organiseren congressen en doen onderzoek. We werken veel samen met de Belgium en British Menopause Society en als voorzitter word ik veel gevraagd voor lezingen. In landen om ons heen is menopauze een vakgebied. In België zijn er hoogleraren menopauze met eigen klinieken. In Nederland is het vakgebied nog heel klein: we komen nog maar net kijken.”

Er bestaan veel misverstanden en vooroordelen over de overgang. Er wordt vaak een beetje lacherig over gedaan. Alle reden dus dat Dorenda van Dijken in de Week van de Overgang (8-14 april) wat duidelijkheid verschaft.

Wat is het grootste vooroordeel over overgang?

“Dat overgang iets is wat gewoon bij het leven hoort en vanzelf weer overgaat. Voor een groot deel van de vrouwen klopt dat, maar niet voor allemaal. Het is breder dan opvliegers en nachtelijk zweten. Het gaat ook over gezond ouder worden en goede ouderengezondheidszorg. Er is niks mis mee dat er grappen over de overgang gemaakt worden in cabaretprogramma’s, zolang je vrouwen met ernstige overgangsproblemen maar serieus neemt!”

Is menopauze hetzelfde als overgang?

“Strikt genomen staat ‘menopauze’ voor de laatste menstruatie van een vrouw. Je weet dat als vrouw pas als je daarna een jaar niet meer gebloed hebt. ‘Overgang’ slaat op het hele proces daar omheen en kan al een paar jaar daarvoor beginnen. In de internationale literatuur bestaat het woord ‘overgang’ niet en spreekt men voor de hele periode wel eens over menopausal transition.”

Wanneer vindt de overgang plaats?

“Gemiddeld beginnen vrouwen overgangsklachten te krijgen als ze tussen de 45 en 47 jaar zijn en krijgt de Nederlandse vrouw haar laatste bloeding rond haar 51ste.

Hoe ernstig zijn die klachten?

“Niet alle vrouwen die in de overgang zijn hebben ernstige klachten. Twintig procent van de vrouwen fietst eigenlijk zonder problemen door deze periode heen. Van de overige tachtig procent heeft zo’n dertig procent ernstige klachten. Een deel daarvan soms langer dan tien jaar. Een heel klein percentage van de vrouwen heeft als ze in de tachtig zijn nog last van opvliegers. Maar er is dus zo’n zeventig procent die overgangsklachten krijgt waar ze goed mee kunnen dealen, op welke manier dan ook. En met de juiste voeding, lifestyle en aanpassingen is er nog heel wat aan te doen.”

Johan Cruijff

Weten artsen in Nederland genoeg over de overgang?

“Ja en nee. Inmiddels zijn veel huisartsen goed op de hoogte maar dat geldt niet voor allemaal en ook niet voor veel neurologen, reumatologen, bedrijfsartsen, internisten en psychiaters. Heel vaak wordt bij gezondheidsklachten van vrouwen niet aan de overgang gedacht. Deze vrouwen worden vaak in het hokje geplaatst van de burn-out, omdat ze somber of neerslachtig zijn. Vrouwen met spier- of gewrichtsproblemen worden vaak naar de reumatoloog verwezen, terwijl juist deze klachten ook te maken kunnen hebben met overgang.”

Hoe kunnen anderen en vooral mannen steun bieden aan vrouwen in de overgang?

“Tijdens lezingen citeer ik vaak Johan Cruijff: ‘Je gaat het pas zien als je het door hebt’. Als een vrouw die er de leeftijd voor heeft ineens gezondheidsklachten heeft of niet lekker in haar vel zit, kan dat door de overgang komen. Als je weet dat het daardoor komt, kun je er mee verder.”

Wat kun je als vrouw doen als je in de overgang zit?

“Vrouwen kunnen zonder verwijzing van de huisarts naar een overgangsverpleegkundige of overgangsconsulent gaan. Zij hebben goede informatie en kunnen je verder helpen. Dat wordt gewoon vergoed door de zorgverzekeraars.”

Heeft de overgang ook voordelen?

“Jazeker! Een van de mooie dingen van de overgang vind ik veranderingen in motivatie. Vrouwen zeggen vaak: ‘Ik heb jarenlang gezorgd en gewerkt en nu ben ik eens aan de beurt!’ Je ziet vaak dat vrouwen in de overgang iets gaan doen wat ze hun hele leven al hebben gewild: ze kiezen voor een opleiding, een ander vak of beginnen een eigen bedrijf. Of ze kappen met een relatie waar ze al jarenlang niet happy mee zijn. Dat zijn de mooie dingen die de overgang met je doet. Positief kan ook zijn dat je menstruaties voorbij zijn en er geen angst meer is voor zwangerschap. Er zijn vrouwen die daardoor na de overgang meer seksuele vrijheid ervaren.”

Dit artikel is geschreven door Jos Verdonk van HealthyWoman.