Tijdens de Vrijheidsmaaltijd in de iconische Koepelgevangenis van Haarlem kwamen op Bevrijdingsdag mensen samen om soep te eten en te praten over vrijheid.Het evenement werd georganiseerd  door The Good Company in samenwerking met CultuurKoepel in opdracht van het Nationaal Comité 4 en 5 mei.

In Nederland vonden er 1200 Vrijheidsmaaltijden plaats vanwege de viering van 80 jaar vrijheid. Het initiatief was onderdeel van de landelijke ‘Vrijheidsmaaltijden’.

De Koepel, ooit de gevangenis van verzetsheldin Hannie Schaft, bood een indrukwekkend decor voor reflectie. In de schaduw van haar geschiedenis spraken onder anderen burgemeester Jos Wienen en schrijfster Sophie Poldermans over de blijvende urgentie van vrijheid.

“Vrijheid is niet vanzelfsprekend”

Burgemeester Jos Wienen benadrukte in zijn toespraak dat vrijheid geen gegeven is, ook niet in een land als Nederland.

“Bijna iedereen in Nederland heeft nooit iets anders meegemaakt dan een land waarin je vrij bent. Maar die vrijheid is niet vanzelfsprekend.”

Hij wees op de toenemende druk op democratische rechtsstaten wereldwijd: “Zelfs in Amerika zie je dingen gebeuren waarvan je denkt: dit kan toch niet waar zijn?”

Volgens Wienen moeten we oppassen dat vrijheid niet sluipenderwijs afbrokkelt, ook niet in onze eigen samenleving. “Er is een dreiging in onze samenleving dat mensen de democratie uitspelen tegen de rechtsstaat. Dat is een gevaarlijke weg.”

Als burgemeester ziet hij het als zijn taak om waarden uit te dragen en het gesprek gaande te houden:

“Wat ik kan doen? Waarden uitdragen. De waarden van vrijheid, van een rechtsstaat waarin iedereen gelijke rechten heeft.

Tot slot had hij een indringende boodschap voor de jeugd: “Laat liefde en recht belangrijker zijn dan je angst.”

“Soms wordt je iets gevraagd wat onrechtvaardig is. Dan moet je je hart volgen. En dat zegt: dit kan niet.”

Sophie Poldermans: “Begin klein. Dat deed het verzet ook.”

De kracht van verbeelding en verzet

Schrijfster en jurist Sophie Poldermans schreef het non-fictieboek Desnoods met wapens over de jonge vrouwelijke verzetsstrijders Hannie Schaft en de zussen Truus en Freddie Oversteegen.
“Hannie Schaft kennen mensen wel, maar Truus en Freddie veel minder. Daarom heb ik dit boek geschreven.”

Haar persoonlijke band met het onderwerp begon ruim dertig jaar geleden.
“Toen ik ontdekte dat Truus Oversteegen nog leefde, trok ik de stoute schoenen aan en belde haar op. Er was direct een klik. Ze vroeg me om haar levensverhaal te vertellen – en dat van haar zus. Zo ontstond een langdurige vriendschap.”

Poldermans wilde laten zien dat verzet klein kan beginnen:
“Het begon met het rondbrengen van verzetskrantjes of het vervalsen van persoonsbewijzen. Maar dat was Hannie Schaft niet genoeg. Zij wilde meer doen – desnoods met wapens – net als de zussen Oversteegen.”

Volgens haar zijn idealen als gelijkwaardigheid, rechtvaardigheid en opkomen voor je medemens actueler dan ooit:
“Die waarden begonnen klein, maar ze kunnen een enorm effect hebben. En juist nu, in een wereld vol conflicten en ondermijning van de rechtsstaat, is het van belang om stil te staan bij wat democratie betekent.”

Haar boodschap aan nieuwe generaties is helder:
“Begin klein. Sta op voor een ander, ook in jouw directe omgeving. En geef dat voorbeeld door.”

Samen eten, samen herdenken

De Vrijheidsmaaltijd in de Koepel toonde hoe krachtig het is om samen te komen rond een tafel en gesprekken te voeren over vrijheid. Voor even werd een plek van opsluiting een ruimte voor ontmoeting, herinnering en toekomstvisie.“Vrijheid betekent dat je zonder angst je verhaal mag vertellen,” vatte Poldermans samen.

Vrijheid leeft door in Haarlem