Ons lichaam bestaat niet uit losse puzzelstukjes, het is een compleet geheel waarin alle systemen met elkaar communiceren en niet zonder elkaar bestaan. Alles wat je in je lichaam stopt, heeft een weerslag op je gezondheid. Daarom vonden poepdokter Nienke Gottenbos, hormoonspecialist Ralph Moorman, voedingsdeskundige Pascale Naessens en orthomoleculair therapeut Juglen Zwaan het tijd om de handen ineen te slaan en samen met elf andere experts een boek te schrijven: Gezond van kop tot teen. Nienke: “Het is een makkelijk geschreven en leesbaar boek, geen saai stoffig biologie boek met opsommingen.”

Als poepdokter weet Nienke alles over de darmen, de darmflora en over de invloed die voeding heeft op onze darmen. Er zit volgens haar een belangrijke link tussen onze darmflora en ons immuunsysteem. Met name over dat systeem horen we in deze corona tijd veel. Het boek komt dus op een goed moment uit, want we worden nu extra uitgenodigd om goed voor onszelf te zorgen. “Een groot deel van je immuunsysteem begint in je darmen. Het darmflora heeft een grote invloed op het darmslijmvlies. Je hoort veel mensen die nu ‘even’ hun immuunsysteem een boost willen geven. Als je daar echt aan wilt bouwen, kan dat soms wel een jaar duren om zo’n systeem te optimaliseren. Het is niet van: ik slik even wat probiotica. Zo werkt het niet.”

Een boek over het hele lichaam

Ze had al een aantal boeken geschreven, specifiek gericht op de darmen. “Bij evenementen kwam ik vaak Ralph Moorman en Juglen Zwaan tegen. Ralph weet veel over hormonen en Juglen over gezonde voeding en supplementen. We hebben allemaal onze eigen boeken en expertise, maar het lichaam bestaat niet alleen uit hormonen en darmen. We wilden een boek maken dat over het hele lichaam gaat, met veel plaatjes. Dit konden we niet alleen, dus ieder van ons heeft zijn/haar eigen hoofdstukken geschreven en de rest van het boek is door elf experts geschreven.”

Zo vertelt cardioloog Janneke Wittekoek over het hart,  legt Harry Wichers uit hoe je het immuunsysteem gezond kan houden, deelt Yvonne van Stigt over de psyche en Jetske Ultee over het optimaal onderhouden van de huid.  “Ieder systeem heeft zijn of haar eigen expert die daar iets over vertelt, waarbij alles wetenschappelijk onderbouwt is. Er zijn overal bronnen toegevoegd. Door de afbeeldingen is het lekker leesbaar en heel toegankelijk voor mensen die geen therapeut of arts zijn, maar wel meer willen weten over hun gezondheid en op zoek zijn naar praktische adviezen. Wat kan je bijvoorbeeld zelf doen met voeding en supplementen?”

Voor iedereen die ook maar iets van een interesse heeft in zijn of haar gezondheid en lichaam, professioneel of niet, is dit boek een aanrader. Stress, vermoeidheid, slaap, ademhalingsstelsel, spijsvertering, detoxen, voortplanting, menopauze, beweging, menstruatieklachten, allergieën, alles wordt behandeld. Bij alle hoofdstukken staan er heerlijke recepten van Pascale Naessens met ingrediënten die passen bij het specifieke onderwerp van dat hoofdstuk. En verder veel tips over voeding, kruiden en supplementen. “stel, je hebt een blaasontsteking. Wat kan je zelf doen om je lichaam te versterken? Tuurlijk ga je naar de huisarts, maar er zijn ook dingen die je zelf kan doen. Zo wordt er vaak gezegd dat je cranberry sap moet drinken. Maar dat is niet sterk genoeg. Cranberry is goed, maar dan in capsules of tabletten. Daarbij zit er veel suiker in zo’n fles met sap. Dit leggen we allemaal goed uit.”

“Het gaat erom dat je voldoende voedingstoffen binnenkrijgt”

Nienke vertelt in het boek over het spijsverteringssysteem en detoxificatie, dus hoe je kan ontgiften en op een gezonde manier afvalstoffen kan kwijtraken. Daarnaast worden ook veel mythen en fabels ontkracht in het boek. “Er gaan veel wilde verhalen rond op het internet over wat gezond zou zijn en wat niet. Daar zit veel onzin tussen. Neem bijvoorbeeld vitamine C en dat je dit nu veel moet innemen. Daar zit zeker een kern van waarheid in. Je hebt voldoende vitamine C nodig om je immuunsysteem goed te laten werken, maar dit wil niet zeggen dat je er heel veel van moet innemen. Het gaat erom dat je voldoende voedingsstoffen binnenkrijgt. Het standaard Nederlandse dieet bevat niet voldoende voedingsstoffen. Er wordt wel geroepen: niemand heeft tekorten. Nou, dat is niet zo. Met name aan vitamine D en magnesium is er bij veel mensen vaak een tekort. Tot april maak je geen vitamine D aan in de Nederlandse zon en het zit niet voldoende in onze voeding. Dus veel mensen hebben een tekort. Het is zinvol om te checken waar je een tekort aan hebt, voordat je zomaar wat gaat innemen.”

Alles staat of valt met voeding, aldus Nienke, maar dat willen mensen meestal niet horen. “We willen liever een super pil. We zouden veel meer groentes mogen eten, een beetje biologisch vlees is prima, want vegetarisch hoeft niet. In een boterham met kaas zitten niet zoveel voedingsstoffen. Als je kijkt naar wat er gemiddeld in winkelwagentjes wordt gegooid, dan is dat niet voldoende. Op broccoli is er niet gehamsterd, maar wel op chips. Er heeft zeker een bewustzijnsomslag plaatsgevonden de afgelopen jaren, maar veel mensen zijn zich nog niet voldoende bewust van wat ze in hun mond stoppen.”

Nu is zeker het volgende beste moment om je immuunsysteem te versterken, zeker als je dat nog niet gedaan hebt. Heeft Nienke nog tips? “Ook van slaapgebrek, stress en angstgevoelens is aangetoond dat het de werking van onder andere je immuunsysteem ondermijnt. Zorg dus dat je voldoende ontspanningsmomenten hebt en voed jezelf met gelukkig nieuws – niet alleen met angstige of verdrietige berichten.”