
Maatschappelijke houdbaarheidsdatum van de vrouw
Het is bekend dat vrouwen ouder worden dan mannen, al begint dat verschil af te nemen. Als je de leeftijd waarop men overlijdt bekijkt in de 18de eeuw dan valt op dat vrouwen toen een verhoogd risico liepen om rond bevallingen voortijdig te overlijden. Mannen liepen vooral een verhoogd risico om te overlijden als gevolg van hun slechte arbeidsomstandigheden. Nu is er op beide fronten veel verbeterd, maar is er nu een verschil in ‘gezonde werkzame jaren’ tussen mannen en vrouwen. Ik bedoel met gezonde werkzame jaren het aantal jaren dat iemand ‘voltijds’ bijdraagt aan de samenleving en dat adequaat gewaardeerd wordt.
Loopbaan en levensfase
Zowel mannen als vrouwen zijn steeds hoger opgeleid en beginnen dus veelal wat later aan hun carrière. Voor de vrouw valt het begin van haar loopbaan ongeveer samen met het denken over of het krijgen van kinderen, zo tussen het 20ste en 35ste levensjaar en na haar 35ste begint haar biologische klok helemaal behoorlijk te tikken. We hebben het hier over de eindige vruchtbare periode van de vrouw.
Het lichaam van de vrouw is in die periode pre-occupied of ze nu wel of geen kinderen krijgt. Ze kan het hormonale geweld proberen te onderdrukken door bijvoorbeeld de anticonceptiepil voortdurend te slikken, maar ook dat is niet ideaal en daarmee heb je de psychische en emotionele kant van dit natuurlijke aspect van het vrouwenleven nog niet opgelost.
Voor vrouwen zou het veel prettiger zijn als ze optimaal ingezet zouden kunnen worden na hun 45ste levensjaar als deze hele vruchtbare periode achter de rug is. Het probleem is echter, dat de arbeidsmarkt vrouwen op deze leeftijd al ‘oud’ vindt, zodat het moeilijk wordt voor vrouwen op die leeftijd om ‘in te stromen’.
Argumenten die gebruikt worden voor ‘te oud zijn’, zijn dan vaak dat deze vrouwen er allang ‘uit’ zijn en dat hun opleiding al jaren achter hen ligt. Ze hebben bijvoorbeeld in hun vruchtbare periode minder ambitieuze carrière keuzes gemaakt of de zogenaamde ‘mommy track’ gevolgd om het één en ander te kunnen combineren met kinderen e.d.. Ze deden dat niet omdat ze werk minder belangrijk vonden, maar vaak domweg omdat het hun in die fase van hun leven teveel was.
Verdwijnen uit de arbeidsmarkt
Vrouwen melden zich lang niet altijd ziek als het hun boven het hoofd groeit. Vaker proberen ze de werkbelasting aan te passen door minder te gaan werken of zelfs hun baan tijdelijk vaarwel te zeggen. Dan verdwijnen ze als het ware uit de arbeidsmarkt, maar zitten ondertussen verre van stil. En dat wordt nogal eens over het hoofd gezien. Sterker nog: naast hun vaak parttime werk runnen ze het huishouden, verzorgen ze hun naasten en dragen ze grote een verantwoordelijkheid.
Een ander argument voor het niet aannemen (of zelfs ontslaan) van oudere vrouwen is dat jonge leidinggevenden het soms moeilijk vinden om te gaan met personeel in de leeftijd van hun ouders, dat veelal over meer ervaring (en vaak ook kennis) beschikt. En helemaal als de oudere werknemer spreekt vanuit haar ervaring, dan wordt zij vaak als lastig of bedreigend ervaren.
Dus juist op het moment dat de vrouw vol aan het arbeidsproces kan deelnemen, staat ze veelal (deels) buiten spel of werkt ze beneden haar niveau. Als ze al wel aan het werk is, wordt ze soms niet meer uitgenodigd voor scholingstrajecten. Ook heeft ze meer dan eens moeite met of weerstand tegen alle veranderingen: het gebruiken van (steeds) nieuwe technologie, andere werkwijzen, andere omgangsvormen, meer en andere eisen ten aanzien van verslaglegging en soms van wat ze ervaren als ‘uitkleding’ van hun werk. Ze heeft helaas wel eens gelijk, maar er wordt niet naar haar geluisterd…
Stelselmatig ondergewaardeerd
Vrouwen zijn overal te vinden in deze samenleving waar ze belangrijk werk verrichten. Denk aan de ‘zorgzame samenleving’, waarvan de ‘mantelzorg’ een aspect is, maar ook het verenigingsleven waar men naar elkaar omkijkt. Vrijwilligerswerk is absoluut cruciaal voor de cohesie in onze samenleving. Wie zitten er in de ouderraad, de buurtcommissie, het verenigings-of stichtingsbestuur? Als betaling de enige vorm van waardering is in deze samenleving, dan worden vrouwen in ieder geval op dat gebied stelselmatig ondergewaardeerd.
In dat verband kunnen we ook kijken naar branches waar vooral vrouwen werken zoals in de zorg, de schoonmaak en het onderwijs. Het lijkt wel dat hoe noodzakelijker en waardevoller het werk, hoe geringer de status, hoe lager de salarissen en hoe slechter de carrièreperspectieven. En als je dan ook nog niet jouw werk kan doen zodat je er tevreden over kan zijn, omdat er niet naar je geluisterd wordt, dan vreet dat aan je gezondheid.
Zolang er nog menselijk werk is dat niet door robots gedaan kan worden, zou het belangrijkste werk de hoogste beloning moeten krijgen. Ons huidige economische systeem werkt helaas net andersom. En ter voorbereiding van een toekomstige samenleving zonder ‘werk’ zou in ieder geval het actief deelnemen aan de samenleving voldoende inkomsten moeten kunnen genereren om een bestaan van te kunnen opbouwen.
Maar aangezien dit politiek nog niet geregeld is, zullen vrouwen voorlopig steun nodig hebben om rekening te houden met hun natuur in weerwil van wat de (mannen)maatschappij van hen verwacht teneinde gezond, adequaat en gewaardeerd mee te kunnen draaien op de arbeidsmarkt.
Dit artikel is geschreven door Dieuwke Aberson van HealthyWoman.