Het kantoor van senior casemanager Marleen van Hout bevindt zich in de inrichting voor stelselmatige daders (ISD) in de gevangenis van Nieuwegein. Haar deur is vrijwel altijd open, zodat de 48 mannen in en uit kunnen lopen. Marleen is de regievoerder over de detentieperiode van de jongens. “Ze kampen bijna allemaal met een alcohol- of drugsverslaving.”
Mensen hebben vaak een negatief beeld over het gevangenisleven, aldus Marleen. “Ze zeggen al snel: het is net een hotel. Ik maak bewust gebruik van de open dagen voor familie en vrienden. Die komen allemaal op hun reactie terug en zien in dat het leven in een gevangenis geen hotel is. De jongens moeten alles vragen. Mensen hebben geen idee dat de regie over het leven van gedetineerden volledig wordt overgenomen.”
Het is de rechter die een ISD maatregel oplegt die altijd voor twee jaar geldt. “In die twee jaar is het de bedoeling dat gedetineerden in fases weer naar buiten mogen. Ze volgen een traject waarbij ze geen alcohol en drugs mogen gebruiken, arbeid verrichten, een opleiding kunnen volgen en behandeld worden voor hun verslaving. De eerste tien weken zitten ze allemaal in detentie. Daarna vindt er een overleg plaats en kijken we met het team of iemand naar een verslavingskliniek mag. Dit betekent meer vrijheden.”
Elke dag een fles Martini stelen
Veel van de mannen, in de leeftijd van achttien en zestig jaar, die Marleen onder haar hoede heeft, vinden het lastig om op een normale manier in de maatschappij te functioneren. “Ze vallen vaak na vrijlating terug in oude patronen en plegen kleine delicten om hun verslaving in stand te houden. Dit kan het dagelijks stelen van een fles Martini zijn. Het gaat dus om kleine vergrijpen en geen moord of doodslag. Door de verslaving kunnen ze wel agressief gedrag vertonen.”
Marleen verzamelt alle informatie over de mannen die op haar afdeling zitten, maar ook de mannen die inmiddels in een kliniek verblijven. “Ik doe de kennismakingsgesprekken, maar voer ook tussendoor gesprekken met ze. Deze gesprekken zijn niet altijd positief en soms loopt er iemand weg of krijg ik een grote mond. Maar echte agressie richting mij heb ik nog nooit meegemaakt.”
Er gebeurt ook veel goeds
Volgens Marleen worden binnen onze maatschappij gedetineerden niet voldoende geaccepteerd. “Ik denk dat daar nog best veel hiaten zitten. Deze mensen moeten wel kansen krijgen, anders kunnen ze zichzelf niet verbeteren. Het helpt niet dat de media alleen maar aandacht besteedt aan de zaken waar het mis gaat. Er gebeurt ook veel goeds, maar dat komt niet in het nieuws.”
Zeventig procent van de gedetineerden die een ISD maatregel heeft, blijft terugvallen. “Verslavingen zijn moeilijk en de problematiek is soms heftig. Als de mannen weer buiten zijn, worden ze overal aan blootgesteld. Op elke hoek heb je alcohol en dealers lijken een neus te hebben voor mensen die jaren verslaafd zijn geweest. Wat doen wij? Wij gaan weer in gesprek met ze en laten deze mannen zien wat ze weggooien.”
