Groot was de ophef vorig jaar bij de bekendmaking van het Boekenweekthema 2019. De moeder, de vrouw, was oubollig, stigmatiserend en rolbevestigend. En dat dan bij dit thema ook nog eens twee mannen waren gevraagd voor respectievelijk het Boekenweekgeschenk en het essay, was helemaal schandalig. Het resulteerde in een ingezonden brief in NRC, ondertekend door bijna driehonderd schrijvers, vrouwen en mannen.

De commotie leidde ertoe dat de Stichting Collectieve Propaganda van het Nederlandse Boek toezei in de toekomst een gelijke verhouding tussen vrouwelijke en mannelijke schrijvers te hanteren. Nu aan de vooravond van de Boekenweek komen de leestafels van de boekwinkels vol te liggen met boeken gerelateerd aan het thema en zetten we moeder de vrouw in het zonnetje. Ik vroeg een paar vrouwen in mijn omgeving hun leestips. Dat resulteerde in zes prachtige boeken.

1. The Bean Trees van Barbara Kingsolver. Dit boek gaat over een jonge vrouw die per ongeluk moeder wordt als ze bij een wegrestaurant een klein meisje tegenkomt dat zich bij haar voegt. Pas aan het eind van het boek beseft ze dat ze moeder is.
2. De moeder centraal, dat gebeurt bij Sprakeloos van Tom Lanoye. Na een beroerte raakt een amateuractrice en de moeder van de schrijver haar spraakvermogen kwijt. Langzaam en onherroepelijk takelt ze af, steeds minder in staat te communiceren met wie haar lief is. In Sprakeloos schetst Lanoye zijn dubbelzinnige liefde voor zijn moeder.
3. Eenzelfde thema kent Het zwijgen van Maria Zachea. Hierin staat de oma van schrijfster Judith Koelemeijer centraal. Een oude moeder die een hersenbloeding heeft gehad en zich sindsdien in een mysterieus stilzwijgen hult. Acht jaar lang zit ze stil voor het raam Ze wordt verzorgd door haar twaalf kinderen. Elk van hen beschrijft vanuit eigen perspectief de gezamenlijke jeugd in de jaren ’50 en ’60, de herinneringen aan de ouders, elkaar en de maatschappij.
4. Bij Not without my daughter denk je misschien eerst aan de prachtige verfilming. Het boek van Betty Mahmoody is ook zeker het lezen waard. Not without my daughter is waargebeurd en gaat over een moedige moeder die Iran ontvlucht met haar dochter.
5. Een boek waar eerder de vrouw dan de moeder centraal staat, is Steen van Geduld van Atiq Rahimi, een Afghaanse schrijver. Een vrouw waakt bij haar man, die in coma van een oorlogsmissie is teruggebracht. In die kleine ruimte, alleen met haar man en haar gebeden, verliest ze zichzelf in een lange monoloog waarin ze zich uitspreekt over haar ongeluk, haar pijn, haar vernederingen in haar huwelijk en haar grootste geheimen. Het boek is vertaald uit het Frans.
6. En voor wat liefdevol vaderschap nog een prachtig kinderboek over je veilig voelen thuis. Welterusten kleine beer van Martin Wadell. Kleine Beer kan niet slapen omdat hij bang voor het donker is. Grote Beer gaat hem helpen.

Dit artikel is geschreven door Josine Boven van UN Women Nederland.